Miejski portal informacyjny:
Tarnowskie Góry, Kalety, Miasteczko Śląskie, Radzionków, Krupski Młyn

„Obozy w dwóch reżimach. Lasowice jako przykład nazistowskiego i komunistycznego systemu obozowego na Górnym Śląsku” to tytuł spotkania historyków – i nie tylko – które rozpocznie się w czwartek o godz 9.30 w Tarnogórskim Centrum Kultury.

Podczas konferencji będzie mowa o obozie w Lasowicach, polityce władz miasta oraz mieszkańców w okresie okupacji i zaraz po niej, wojennej problematyce żydowskiej, będzie też można zobaczyć film i wziąć udział w dyskusji.

Obóz w Lasowicach był wyjątkowy choćby ze względu na to, że przebywali w nim cywile, ale i jeńcy wojenni – wyjaśnia dr Joanna Lusek z Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu.

Dr Krzysztof Gwóźdź z Muzeum w Tarnowskich Górach zapowiada, że całodzienna konferencja będzie dzielić się trzy bloki tematyczne.

- W każdym będzie można znaleźć coś dla siebie – zapowiada historyk, który wygłosi wykład o relacjach świadków istnienia obozu zarówno w czasie, jak i wojnie. To wtedy w obozie jeńców i Żydów z Europy Środkowo-Wschodniej i Zachodniej zastąpiły osoby czekające na wysiedlenie do Niemiec.

- Ja będę siedział i się uczył – mówi Alex Danzyg z Instytutu Yad Vashem, który zajmuje się  edukacją o pamięci, a także dialogiem polsko-żydowskim. – O wielu sprawach mało wiemy zarówno w Polsce, jak i Izraelu, dlatego takie konferencje są bardzo potrzebne - dodał.

Dlaczego warto mówić właśnie o takich, negatywnych wydarzeniach?

- Warto odkrywać białe plamy w historii , bo to przeszłość buduje przyszłość – mówią historycy.

Filmowa zapowiedź konferencji: http://www.youtube.com/watch?v=cNedcmMBIZ8&feature=c4-overview&list=UUtsCRH6ZbAi6VkjA6g0rpFQ

Szczegółówy program konferencji: 

9.30–9.40 Uroczyste otwarcie konferencji w Tarnogórskim Centrum Kultury (ul. Jana III Sobieskiego 7) przez Arkadiusza Czecha (Burmistrz Miasta Tarnowskie Góry) i Zofię Krzykowską (Dyrektor Muzeum w Tarnowskich Górach),

Część I Okres okupacji niemieckiej

Moderator: Sebastian Rosenbaum (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach) 

9.40–10.10 prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek (Uniwersytet Śląski/Instytut Badań Regionalnych w Katowicach) Polityka władz i postawy społeczne w Tarnowskich Górach i w powiecie tarnogórskim/bytomsko-tarnogórskim w czasie wojny (1939–1945)

10.10–10.30 dr Piotr Setkiewicz (Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu) Produktywizacja więźniów pochodzenia żydowskiego w przemyśle Górnego Śląska

10.30–10.50 dr Krzysztof Gwóźdź (Muzeum w Tarnowskich Górach), dr Joanna Lusek (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu) Obóz pracy przymusowej dla ludności żydowskiej w Lasowicach w relacjach świadków 

10.50–11.05 Przerwa w obradach

Część II Panel dyskusyjny 

11.05–11.50 Żydzi na ziemiach polskich w czasie wojny i po jej zakończeniu. Problemy badawcze, edukacyjne, formuły kultury pamięci

Moderacja: dr Joanna Lusek (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu)

Uczestnicy panelu: Alex Dancyg (Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem), dr Aleksandra Namysło (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach), dr Piotr Setkiewicz (Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu), Piotr Jakoweńko (Fundacja Brama Cukermana w Będzinie) 

11.50–12.05 Przerwa w obradach

Część III Produktywizacja jeńców wojennych 

Moderator: dr Krzysztof Gwóźdź (Muzeum w Tarnowskich Górach) 

12.05–12.25 dr Piotr Stanek (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu) System niemieckich obozów jenieckich na Górnym Śląsku w latach 1939–1945 

12.25–12.45 dr Joanna Lusek (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu) Praca przymusowa jeńców wojennych w Tarnowskich Górach i w powiecie tarnogórskim/tarnogórsko-bytomskim w czasie II wojny światowej

12.45–13.05 Sebastian Rosenbaum (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach) Jeńcy niemieccy w powojennym przemyśle województwa śląskiego na przykładzie obozu pracy kopalni „Radzionków” w powiecie tarnogórskim (1945–1948)

13.15 Muzeum w Tarnowskich Górach. Otwarcie wystawy czasowej „Lasowice – obóz dwóch reżimów” przez dr Violettę Rezler-Wasielewską (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu) oraz Zofię Krzykowską (Muzeum w Tarnowskich Górach)

Część IV Po zakończeniu wojny

Moderator: prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek (Uniwersytet Śląski/Instytut Badań Regionalnych w Katowicach 

14.00–14.20 Sebastian Rosenbaum (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach) Polityka narodowościowa władz w Tarnowskich Górach i powiecie tarnogórskim w pierwszych latach powojennych

14.20–14.40 dr hab. Adam Dziurok (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach) System obozowy w województwie śląskim w roku 1945/194 

14.40–15.00 dr Krzysztof Gwóźdź (Muzeum w Tarnowskich Górach) Obóz wysiedleńczy w Lasowicach w 1945 r.

15.00–15.20 Alicja Schatton Pamięć o lasowickich obozach wśród mieszkańców Tarnowskich Gór

15.20–16.30 Prezentacja filmu pt. Obóz dwóch reżimów. Ślady pamięci o Lasowicach reż. Alicja Schatton, Isabel Theiler

16.30–17.00

Dyskusja. Zakończenie konferencji

Konferencji towarzyszyć będzie wernisaż wystawy Lasowice – obóz w dwóch reżimach autorstwa dr. Krzysztofa Gwoździa (Muzeum w Tarnowskich Górach) i dr Joanny Lusek (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu) w aranżacji artysty plastyka Franciszka Kłaka. Na ekspozycji wykorzystano materiały ze zbiorów: The National Archives (United Kingdom), Archiwum Państwowego w Katowicach, Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, Internationaler Suchdienst Bad Arolsen, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum im. Jerzego Dunin-Borkowskiego w Krośniewicach, Muzeum Miasta Jaworzna, Muzeum Miasta Mysłowice, Muzeum w Tarnowskich Górach, Oddziału Miejsko-Powiatowego Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego w Tarnowskich Górach, Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, Urzędu Miejskiego w Tarnowskich Górach, Wojskowego Centrum Geograficznego w Warszawie, Yad Vashem The Holocaust Martyrs' and Heroes' Remembrance Authority, Izabeli Kühnel, Luzie Matussek i Joachima Widawskiego, udostępnione przez Monikę i Tomasza Trzcionkowskich oraz wspomnienia Paula Schaffera. Ekspozycja będzie prezentowana w tarnogórskim Muzeum do stycznia 2014 roku.

Patronat medialny nad wydarzeniem objęły: Telewizja Polska S.A. Oddział w Katowicach, Polskie Radio Katowice, Radio Piekary, tygodniki „Gwarek” i „Gość Niedzielny”, dwumiesięcznik „Montes Tarnovicensis”. Organizację imprezy wspiera tarnogórska Restauracja „Campo” oraz firma Lider Pack & Tramp w Tarnowskich Górach.

Lasowice (dzielnica Tarnowskich Gór) stanowią ważne, lokalne miejsce pamięci związane z historią II wojny światowej oraz Tragedią Górnośląską. Na przełomie 1940/1941 władze niemieckie utworzyły tu obóz zbiorczy. Początkowo był on przeznaczony dla ludności cywilnej, w tym dla Żydów z Europy Środkowo-Wschodniej i Zachodniej. Od 1941 r. przetrzymywano w nim również jeńców wojennych – żołnierzy radzieckich oraz brytyjskich, z komand pracy podporządkowanych administracyjnie Stalagom VIII B i 318/VIIIF (344) Lamsdorf oraz VIII D (VIII B) Teschen. Po wkroczeniu do Tarnowskich Gór Armii Czerwonej i utworzeniu struktur administracji polskiej zorganizowano w Lasowicach obóz dla ludności powiatu tarnogórskiego, która miała zostać wysiedlona do Niemiec.

Problematyka związana z lasowickimi obozami nie doczekała się do tej pory opracowania naukowego. Pierwszym krokiem w realizacji tego zamierzenia było nakręcenie filmu dokumentalnego „Obóz w dwóch reżimach. Ślady pamięci o Lasowicach” autorstwa Alicji Schatton i Isabel Theiler. Dokument powstał w ramach programu Geschichtswerkstadt Europa Europejskiego Uniwersytetu Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, pod egidą fundacji „Pamięć. Odpowiedzialność. ość”. Realizacja wystawy i konferencja naukowa, która odbędzie się 10 października 2013 r., z jednej strony stanowią kontynuację rozpoczętych już działań, z drugiej próbę ujęcia problemu w szerszym, górnośląskim aspekcie. Projekt wpisuje się w działania mające na celu upamiętnienie miejsca, w którym funkcjonowały obozy systemu nazistowskiego i komunistycznego. Prace zwieńczy wydanie poświęconej im monografii, która ukaże się w 2014 r.